198. Ồ! Hãy sống trong an vui, lành mạnh giữa đau yếu và không đau yếu không còn bệnh hoạn.
Let us live happily then, free from ailments among the ailing! Among men who are ailing let us dwell free from ailments!

199. Ồ! Hãy sống trong an vui, bình an giữa đau khổ và không đau khổ không còn sự khổ.
Let us live happily then, free from greed among the greedy! Among men who are greedy let us dwell free from greed!

200. Ồ! Hãy sống trong an vui dù không có gì cả! An lạc là nguồn ánh sáng thiêng liêng.
Let us live happily then, though we call nothing our own! We shall be like the bright gods, feeding on happiness!

201. Chiến thắng phát sinh hận thù. Thống trị là niềm đau khổ. Quy ẩn không tranh dành cuộc sống thế tục - Người tìm an lạc cho chính mình.
Victory breeds hatred, for the conquered is unhappy. He who has given up both victory and defeat, he, the contented, is happy.

202. Không có ngọn lửa nào mạnh như lửa khát ái. Không có ma quái phiền não nào như ma sân hận. Không có đau khổ nào như bất hòa. Không có an lạc nào như Niết Bàn – Nirvana.
There is no fire like passion; there is no losing throw like hatred; there is no pain like this body; there is no happiness higher than rest.

203. Ham muốn; luyến ái là bệnh truyền nhiễm mạnh nhất. Sống không hòa hiệp là đau lòng nhất. Khi đã sáng tỏ như thế! Niết Bàn là hạnh phúc tối thượng nhất.
Hunger is the worst of diseases, the body the greatest of pains; if one knows this truly, that is Nirvana, the highest happiness.

204. Trong sạch sở hữu đức tính tối thượng nhất. Biết đủ là kho tàng lớn nhất. Tín nhiệm là người bạn tốt nhất. Niết Bàn là phúc lạc vĩnh hằng nhất.
Health is the greatest of gifts, contentedness the best riches; trust is the best of relationships, Nirvana the highest happiness.

205. Ai sống đơn độc trong yên lặng với niềm vui trong tỉnh lặng là người không còn sợ hãi, đau khổ và nếm vị hạnh phúc của Pháp.
He who has tasted the sweetness of solitude and tranquillity, is free from fear and free from sin, while he tastes the sweetness of drinking in the law.

206. Sống được với bậc cao quý và thiện tâm là hưởng lạc. Không gần kẻ ác nghiệp nên thường hoan hỷ và an lạc.
The sight of the elect (Arya) is good, to live with them is always happiness; if a man does not see fools, he will be truly happy.

207. Ðồng hành với người ngu chẳng lúc nào không phiền muộn. Sống chung với người ngu khác nào sống với kẻ thù. Ở chung với người trí như gặp phải quyến thuộc.
He who walks in the company of fools suffers a long way; company with fools, as with an enemy, is always painful; company with the wise is pleasure, like meeting with kinsfolk.

208. Ai gặp người trì giới, đa văn, tỉnh thức, bất biến. Ánh sáng phát sinh nương theo vị Thánh khác nào mặt trăng theo đường sao.
Therefore, one ought to follow the wise, the intelligent, the learned, the much enduring, the dutiful, the elect; one ought to follow a good and wise man, as the moon follows the path of the stars.

210. Hãy tự do thoát khỏi khát ái. Hãy tự do khỏi đau khổ. Không thỏa mãn ái dục là khổ. Đau đớn về tinh thần lẫn vật chất là khổ.
Let no man ever look for what is pleasant, or what is unpleasant. Not to see what is pleasant is pain, and it is pain to see what is unpleasant.

211. Không tiết chế ái dục nên biệt ly ái là khổ. Không còn gông cùm và xiếng xích trói buộc là người vượt khỏi bể khổ và khát ái.
Let, therefore, no man love anything; loss of the beloved is evil. Those who love nothing and hate nothing, have no fetters.

212. Hoan lạc phát sinh sầu ưu do khát ái hoan lạc nên phát sinh sợ hãi. Ai thoát khỏi tham ái sẽ không còn sầu khổ và sợ hãi.
From pleasure comes grief, from pleasure comes fear; he who is free from pleasure knows neither grief nor fear.

213. Ðam mê phát sinh sầu ưu do đam mê phát sinh sợ hãi. Ai thoát khỏi ái luyến không sầu sẽ không còn sợ hãi.
From affection comes grief, from affection comes fear; he who is free from affection knows neither grief nor fear.

214. Nhục dục phát sinh buồn khổ do nhục dục phát sinh sợ hãi. Ai thoát khỏi nhục dục không sầu sẽ không còn sợ hãi.
From lust comes grief, from lust comes fear; he who is free from lust knows neither grief nor fear.

215. Ái dục phát sinh buồn khổ do ái dục phát sinh sợ hãi. Ai thoát khỏi ái dục không sầu sẽ không còn sợ hãi.
From love comes grief, from love comes fear; he who is free from love knows neither grief nor fear.

216. Khát ái phát sinh buồn khổ do khát ái phát sinh sợ hãi. Ai thoát khỏi khát ái không còn sầu khổ.
From greed comes grief, from greed comes fear; he who is free from greed knows neither grief nor fear.

217. Giới Hạnh và Chánh Kiến là sống theo Pháp – Dhamma – Con đường toàn thiện là chân lý. Ai tự hoàn thiện được chính mình là người đáng được yêu mến.
He who possesses virtue and intelligence, who is just, speaks the truth, and does what is his own business, him the world will hold dear.

218. Tâm quyết định là Niết Bàn. Ai thoát khỏi ái dục xứng đáng gọi là bậc thượng lưu – Uddham Soto. Ai đi ngược dòng nước là từ bỏ khát vọng thế tục thì niềm hạnh phúc lan tỏa khắp muôn phương.
He in whom a desire for the Ineffable (Nirvana) has sprung up, who is satisfied in his mind, and whose thoughts are not bewildered by love, he is called urdhvamsrotas (carried upwards by the stream).

219. - 220. Như khách ly hương lâu ngày an toàn trở về mái nhà xưa được đón mừng bởi quyến thuộc. Mọi người đều chúc tốt và đầy tình thân hữu. Cũng vậy hành vi thiện nghiệp là nền tảng trong sáng cho mai sau. Từ đời nầy đến đời kia phước nghiệp như được thân hữu đón chào.
Kinsmen, friends, and lovers salute a man who has been long away, and returns safe from afar. In like manner his good works receive him who has done good, and has gone from this world to the other; — as kinsmen receive a friend on his return.

222. Người điều phục tâm sân hận như kẻ đánh xe điều khiển xe dừng lại đúng lúc gọi là: Người cầm cương giỏi hơn kẻ khác cầm cương lỏng.
He who holds back rising anger like a rolling chariot, him I call a real driver; other people are but holding the reins.

223. Bởi bố thí vượt qua keo kiệt; bởi chân thật vượt qua hư ngụy; bởi yêu thương vượt qua sân hận; bởi thiện lành vượt qua ác hạnh.
Let a man overcome anger by love, let him overcome evil by good; let him overcome the greedy by liberality, the liar by truth!

224. Nói lời chân thực, không nói lời sân hận, biết cho tất cả những gì người cần thiết: Ba điều trên đưa ta đến chân lý.
Speak the truth, do not yield to anger; give, if thou art asked for little; by these three steps thou wilt go near the Gods.

225. Người trí không làm tổn thương ai. Biết điều phục và làm chủ bản tâm đạt cảnh giới bất tử - Nirvana là người chẳng còn đau buồn.
The sages who injure nobody, and who always control their body, they will go to the unchangeable place (Nirvana), where, if they have gone, they will suffer no more.

226. Những ai chuyên tâm quan sát; thực hành tinh tấn; ngày đêm chỉ hướng đến Niết Bàn; chắc chắn tất cả kiết sử vi tế phải tan biến.
Those who are ever watchful, who study day and night, and who strive after Nirvana, their passions will come to an end.

227. Này Atula! Ðây không phải là lời nói thời nay mà chính từ cổ đại: “Yên lặng bị người khiển trách. Nói nhiều cũng bị chê bai. Nói ít bị người dèm pha. Làm người không thể vừa ý một ai”.
This is an old saying, O Atula, this is not only of today: “They blame him who sits silent, they blame him who speaks much, they also blame him who says little; there is no one on earth who is not blamed”.

228. Ðược toàn thể nhân loại tán thưởng hay được toàn thể nhân loại chê bai. Việc ấy chưa bao giờ từng xảy ra tự thời xưa, vị lai và thời nay.
There never was, there never will be, nor is there now, a man who is always blamed, or a man who is always praised.

229. - 230. Mỗi buổi sáng người trí sống thanh tịnh. Tràn ngập ánh sáng, trọn vẹn đức hạnh; trí huệ thuần khiết như vàng ròng của dòng sông Jambu (Giới - Ðịnh - Huệ). Ai dám khiển trách người toàn thiện như thế? Ngay cả trời cũng phải khen thưởng, kể cả Brahman cũng phải tán thán ngợi khen.
But he whom those who discriminate praise continually day after day, as without blemish, wise, rich in knowledge and virtue, who would dare to blame him, like a coin made of gold from the Gambu river? Even the Gods praise him, he is praised even by Brahman.

231. Cẩn trọng với sân của thân. Hãy biết điều tiết thân, phòng thủ khéo bảo vệ dùng thân thực hành hạnh lành.
Beware of bodily anger, and control thy body! Leave the sins of the body, and with thy body practise virtue!

232. Cẩn trọng với sân của khẩu. Hãy nói lời chánh ngữ. Hãy nóí lời dịu dàng. Đừng nói lời đau lòng mà nên nói những lời tốt lành.
Beware of the anger of the tongue, and control thy tongue! Leave the sins of the tongue, and practise virtue with thy tongue!

233. Cẩn trọng với sân của tâm. Biết điều phục tâm đừng để tư tưởng nhiễu loạn. Hãy sống với ý trong hạnh lành. Đó là người khôn bất lay động.
Beware of the anger of the mind, and control thy mind! Leave the sins of the mind, and practise virtue with thy mind!

234. Người làm chủ được thân - khẩu - ý. Đó là bậc toàn trí đã thanh tịnh được ba nghiệp.
The wise who control their body, who control their tongue, the wise who control their mind, are indeed well controlled.

237. Ðời sống sắp tàn lụi tiến gần tới cái chết. Giữa đường không nơi an nghĩ cũng không có bất cứ ai cung cấp đầy đủ tư lương cho hành trình.
Thy life has come to an end, thou art come near to death (Yama), there is no resting-place for thee on the road, and thou hast no provision for thy journey.

238. Vậy hãy gấp rút tinh tấn và tạo cho mình hòn đảo đơn độc. Gột rửa sạch bụi trần thoát khỏi dây nhợ buộc ràng. Đó là người tự do đã chấm dứt bánh xe luân hồi.
Make thyself an island, work hard, be wise! When thy impurities are blown away, and thou art free from guilt, thou wilt not enter again into birth and decay.

239. Người trí thanh tịnh tâm ô nhiễm từng sát na gột sạch trần cấu như thợ bạc từ từ lọc chất bụi dơ trong vàng.
Let a wise man blow off the impurities of his self, as a smith blows off the impurities of silver one by one, little by little, and from time to time.

240. Như sét sinh ra từ sắt rồi hủy diệt sắt. Ác hạnh cũng khiến tự đưa mình đến con đường tội lỗi và sa đọa.
As the impurity which springs from the iron, when it springs from it, destroys it; thus do a transgressor's own works lead him to the evil path.

241. Trì tụng nhưng không rõ biết làm vết nhơ cho kinh điển cũng như thiếu tu bổ làm hư hoại nhà cửa. Buông lung làm hủy hoại tỉnh giác cũng như biếng nhác làm hủy hoại sắc.
The taint of prayers is non-repetition; the taint of houses, non-repair; the taint of the body is sloth; the taint of a watchman, thoughtlessness.

242. Tà hạnh làm ô uế phụ nữ; tham lam làm đau lòng người rộng lượng.
Bad conduct is the taint of woman, greediness the taint of a benefactor; tainted are all evil ways in this world and in the next.

243. Vô minh là đau khổ tối hậu nhất, to lớn nhất trong tất cả sầu muộn. Biết từ bỏ con đường bóng tối. Người thuần khiết sẽ không còn ô nhiễm.
But there is a taint worse than all taints, — ignorance is the greatest taint. O mendicants! Throw off that taint, and become taintless!

244. Sống không biết hổ thẹn thì chẳng khác gì như sống liều lĩnh, độc tài, chuyên chế, xảo quyệt, cùn nhục, vị kỷ, ham muốn, ô nhiễm, ngu dốt, phỉ báng và tham nhũng thối nát.
Life is easy to live for a man who is without shame, a crow hero, a mischief-maker, an insulting, bold, and wretched fellow.

245. Sống bình an là điều khó khăn cũng như sống cầu tinh tấn cho sự hoàn thiện thoát khỏi vô minh. Khiêm cung là đời sống thuần tịnh và tràn đầy ánh sáng.
But life is hard to live for a modest man, who always looks for what is pure, who is disinterested, quiet, spotless, and intelligent.

246. - 247. Ai muốn tự hủy diệt mình cứ nói lời dối trá. Lấy những gì không thuộc về mình. Thông dâm vợ người. Nghiện rượu. Kẻ ấy vô tình tự đào mồ chôn sống chính mình. (năm giới cho cư sĩ: sát - vọng ngữ - tham dâm - uống rượu và trộm cắp).
He who destroys life, who speaks untruth, who in this world takes what is not given him, who goes to another man's wife. And the man who gives himself to drinking intoxicating liquors, he, even in this world, digs up his own root.

248. Ồ! Người hãy biết không điều phục mình là rơi vào ác hạnh. Hãy quan sát tham và dục chớ để nó làm tổn hại người.
O man, know this, that the unrestrained are in a bad state; take care that greediness and vice do not bring thee to grief for a long time!

249. Người trên đời cho đi những quà tặng vì hỷ tâm từ ánh sáng nội tại. Nếu ai mang tâm bất mãn, bởi những người khác được mà mình thì không, thế thì làm sao ngày và đêm đạt được định tâm?
The world gives according to their faith or according to their pleasure: if a man frets about the food and the drink given to others, he will find no rest either by day or by night.

250. Ai kể cả ngày đêm nhổ được tận gốc và đốt cháy căn cội ganh tỵ sẽ đạt được tâm tối thượng.
He in whom that feeling is destroyed, and taken out with the very root, finds rest by day and by night.

251. Không ngọn lửa nào bằng lửa ái dục, không có dây xích nào bằng căm ghét, không có lưới nào dầy bằng ảo giác, không có sự thối rữa nào như dục vọng.
There is no fire like passion, there is no shark like hatred, there is no snare like folly, there is no torrent like greed.

252. Ðừng nhìn vào lỗi người mà hãy nhìn vào lỗi mình. Ai chỉ trích lỗi người như sàng sảy tro lúa trong gạo. Những ai che đậy lỗi mình như con bạc bịp đang gian lận.
The fault of others is easily perceived, but that of oneself is difficult to perceive; a man winnows his neighbour's faults like chaff, but his own fault he hides, as a cheat hides the bad die from the gambler.

253. Nếu ai nhìn thấy lỗi người sanh lòng chỉ trích là tăng thêm ác nghiệp và rời xa con đường Tận Lậu Hoặc.
If a man looks after the faults of others, and is always inclined to be offended, his own passions will grow, and he is far from the destruction of passions.

254. Giữa hư không làm gì có dấu vết! Trong giới ngoại đạo làm gì có Sa Môn. Chúng sanh thích khát vọng. Nhưng Tatha-gata - Như Lai đã vượt qua dòng sông đến bên kia bờ.
There is no path through the air, a man is not a Samana by outward acts. The world delights in vanity, the Tathagatas (the Buddhas) are free from vanity.

255. Giữa hư không làm gì có dấu vết. Trong giới ngoại đạo làm gì có Sa Môn. Tất cả năm uẩn đều vô thường. Riêng Ðức Phật mãi mãi vẫn vĩnh hằng.
There is no path through the air, a man is not a Samana by outward acts. No creatures are eternal; but the awakened (Buddha) are never shaken.

258. Không phải đa văn, không nói nhiều chính là bậc trí. Sống an vui, yêu thương và vô úy. Đó là người sống trong chân lý xứng danh là bậc trí huệ.
A man is not learned because he talks much; he who is patient, free from hatred and fear, he is called learned.

259. Nói những điều tốt mà không hành, không phải đồng hành với đức hạnh. Chẳng học biết nhiều nhưng thể hiện hành vi chân chính công bình, đó là môn đệ của đức hạnh.
A man is not a supporter of the law because he talks much; even if a man has learnt little, but sees the law bodily, he is a supporter of the law, a man who never neglects the law.

260. Dù cho bạc đầu không phải là trưởng lão. Nếu lớn tuổi là trưởng lão, kẻ đó chỉ là lão già phù phiếm vô tích sự.
A man is not an elder because his head is grey; his age may be ripe, but he is called `Old-in-vain'.

261. Nếu người sống trong chân lý thoát khỏi đau khổ. Những gì họ thể hiện đều biểu lộ sự chân thực và bình đẳng. Không bạo lực, tự kiết giới, người ấy đưỡc gọi là người già lịch lãm. Người sống trong chân lý thoát khỏi niềm thống khổ; những gì họ thể hiện đều biểu lộ sự chân thực và bình đẳng, không bạo lực vì tự giới đã thanh tịnh.
He in whom there is truth, virtue, love, restraint, moderation, he who is free from impurity and is wise, he is called an elder.

262. - 263. Chẳng phải tướng mạo tốt đẹp hay nói lời hay ý đẹp là người đáng tôn kính khi tâm niệm còn ganh tỵ, ràng buộc và hư dối. Ai nhổ tận gốc rể ba độc tham – sân – si là người có trí huệ và tình thương bình đảng, chân lý sống hiện diện trong người ấy.
An envious greedy, dishonest man does not become respectable by means of much talking only, or by the beauty of his complexion. He in whom all this is destroyed, and taken out with the very root, he, when freed from hatred and wise, is called respectable.

264. Chẳng phải xuống tóc cạo đầu là Sa Môn hay tu sĩ - Samana. Làm sao có thể là Sa Môn nếu người ấy quên lời thệ nguyện của Lòng Tử Tế Nguyên Thủy và chỉ nói những lời không chân thực và vẫn còn say đắm nhiều vọng tưởng ham muốn và tham chấp?
Not by tonsure does an undisciplined man who speaks falsehood become a Samana; can a man be a Samana who is still held captive by desire and greediness?

265. Cho dù hành vi nhỏ hay lớn đều được chuyển hóa tốt. Chân lý sẽ sống trong người ấy.
He who always quiets the evil, whether small or large, he is called a Samana (a quiet man), because he has quieted all evil.

266. Chẳng phải theo đời sống khổ hạnh sẽ được gọi là tỳ kheo hay khất sĩ. Ngoại trừ vị tỳ kheo có trách nhiệm với tất cả những hành vi của mình. Tuân theo giới hạnh. Từ khước tuyệt thực và khổ hạnh theo hình tướng.
A man is not a mendicant (Bhikshu) simply because he asks others for alms; he who adopts the whole law is a Bhikshu, not he who only begs.

267. Những ai vượt khỏi tốt và xấu, chuyên tâm thực hành hạnh thanh tịnh mới xứng đáng là tỳ kheo.
He who is above good and evil, who is chaste, who with knowledge passes through the world, he indeed is called a Bhikshu.

268. - 269. Nếu yên lặng vì ngu dốt và đần độn, đó không phải là người tịch tịnh đang trầm tư mặc tưởng. Người trí biết cân nhắc, cẩn trọng như bàn cân, tăng trưởng thêm tích cực và loại bỏ những khuyết điểm. Nếu người ấy biết lưu tâm hai thế giới mới đáng gọi là người tỉnh lặng.
A man is not a Muni because he observes silence (mona, i.e. mauna), if he is foolish and ignorant; but the wise who, taking the balance, chooses the good and avoids evil, he is a Muni, and is a Muni thereby; he who in this world weighs both sides is called a Muni.

270. Người còn hiếu chiến và sát hại những sinh linh khác, người ấy không phải là vĩ nhân. Nhưng nếu làm hại mà không tổn thương bất cứ sự sống sinh linh nào, chân lý sáng ngời trong người ấy và đáng được gọi là vĩ nhân.
A man is not an elect (Ariya) because he injures living creatures; because he has pity on all living creatures, therefore is a man called Ariya.

271. - 272. Không phải do giới luật, Đầu Đà; không phải do nghe nhiều, học rộng; không phải do chứng được Tam-Muội; không phải do ở riêng một mình, đã vội cho là hưởng được cái vui xuất gia mà phàm phu không bì kịp. Đừng vội tin những điều ấy khi mê lầm phiền não của các ngươi chưa trừ.
Not only by discipline and vows, not only by much learning, not by entering into a trance, not by sleeping alone, do I earn the happiness of release which no worldling can know. Bhikshu, be not confident as long as thou hast not attained the extinction of desires.

THE DHAMMAPADA V

---

---