Khổng Tử ở nước Lỗ vào kinh đô nhà Châu hỏi Lễ ông Lão Tử… Khi đưa Khổng Tử ra về, Lão Tử có nói :
- Tôi nghe người giàu sang tiễn người thì dùng của cải, người nhân hậu tiễn người thì dùng lời nói. Tôi tuy không được giàu sang nhưng mang tiếng là người nhân hậu, vậy xin tiễn ngài một lời nói vậy..
Này, phàm đời nay, những người hay xét nét khoe khoang mà có khi đến phải thiệt mạng, đều là vì hay chê bai biếm nhẽ, nghị luận tâm sự người ta cả.. những kẻ biện bác rộng rãi xa xôi mà có khi phải khổ đến thân, đều là kẻ hay bươi móc phơi bày cái xấu, cái dở người ta ra.
Khổng Tử cúi đầu thưa :
- Vâng, tôi xin nghe lời dạy bảo ấy.
Lão Tử nói tiếp :
- Tôi nghe rằng “Nhà buôn giỏi, khéo chứa của quý thì làm như người không có gì. Người quân tử thạnh đức, dung mạo như người ngu" Ngài nên bỏ cái kiêu khí và đa dục, cái thái sắc và dâm chí của ngài đi. Nó không có lợi gì cho cái thân ngài cả.
Khổng Tử bị vây ở giữa Trần Sái, bảy ngày không cơm ăn.
Thái Công Nhậm đến thăm nói :
- Ông sắp chết chăng?
- Vâng.
- Ông ghét chết chứ?
- Vâng !
- Này! Cây thẳng thường bị chặt trước. Giếng ngọt hay bị cạn trước.
Ông chắc là hay trang sức trí thông minh để kinh sợ kẻ ngu hèn.. tu thân để tỏ mình trong hơn người nhơ đục.. đi ra ngoài hách dịch, lồ lộ như mặt trời, mặt trăng… Bởi vậy, ông cũng khó mà thoát cái nguy trước mắt…
Kìa như con cáo lớn, beo vàng, sống nương náu nơi rừng sâu núi rậm, núp bóng ở hang cùng hóc hiểm, đêm đi ngày ẩn, tuy đói khát cũng vẫn lẩn lút nơi sông hồ. Thế mà chúng cũng không thoát khỏi cái nạn dò, lưới, cạm bẫy… Chúng nó phải tội tình gì ? Chỉ vì tại cái bộ da lông mướt đẹp của chúng vời họa hại đến chúng..
Có của quý, có tài hay… chưa ắt luôn luôn là cái may mắn cho chúng ta vậy !
Có người kia, chết chôn chưa được ba ngày… Một tên đạo tặc giữa đêm đào thây lên, lột hết vàng bạc trong mình, rồi lại còn xách búa đập bể mồm… Thù gì dữ vậy ? Không! Chỉ vì khi chôn, người ta cho người ấy ngậm viên ngọc quý trong miệng. Chết rồi mà cũng không nằm được yên thân trong mồ…
Số trời ư ? Hay là vì ngu dại ?
Thật đây là một bài học xử thế thâm trầm, sâu sắc không biết chừng nào.
Có của quý mà khoe là vời hại đến cho thân mình. Có tài giỏi mà khoe là vời họa đến cho thân mình… Của quý, tài hay, sắc đẹp… là những điều mà ai ai cũng muốn. Muốn mà không đặng thì ganh. Ganh thì tìm cách mà làm hại cho đã lòng đố kỵ… Đó là lẽ dĩ nhiên nó phải vậy.
Dương Tử sang Tống vào ngủ ở một nhà trọ. Người chủ nhà trọ có hai cô vợ. Dung mạo đều kém như nhau..
Dương Tử thấy trong nhà ai cũng quý người Vợ cả, mà khinh người tiểu thiếp, lấy làm lạ hỏi dò thằng trẻ trong nhà trọ.
Thằng nhỏ nói :
- Người Vợ cả xấu lại tự biết mình là xấu nên không ai nhìn ra cái xấu của họ nữa.
Người tiểu thiếp đã xấu mà tự cho mình là đẹp nên lại càng thêm xấu..
Dương Tử kêu học trò bảo :
- Các con đâu ! Nhớ ghi lấy.. Giỏi mà không làm cho người ta thấy cái giỏi của mình, đi đâu mà chẳng được người yêu !
