KINH BÁCH DỤ
Lời nói đầu
Bộ kinh Bách Dụ gồm 98 bài thí dụ của Phật nói do Ngài Pháp Sư Tăng Gia Tư Na sao lục trong kinh tạng. Hai thí dụ rốt sau: "Thuốc hay hòa trong đường phèn", "Dùng là gói thuốc A Dà Ðà" là của Pháp Sư tự soạn, để tổng dụ cho diệu lý đủ trong những thí dụ trên.
Một đời thuyết giáo trong bốn mươi chín năm, tùy theo căn cơ chúng sanh sai khác, Ðức Phật nói ra vô lượng Pháp môn không đồng. Khi nói thấp, khi nói cao, từ dễ lần đến khó, đem gần tỉ dụ xa. Chung qui chỉ hướng về một mục đích duy nhất là làm cho chúng sanh tự giác ngộ bản tánh sáng suốt của mình.
Trong kinh Bách Dụ, Phật đã dùng những chuyện xưa để thí dụ cụ thể sự dại dột mê lầm chung của chúng ta.
Nếu chúng ta biết trừ bỏ mê lầm ở đâu thì Niết Bàn sẽ thực hiện ở đó.
Chúng tôi nhận thấy những mẩu chuyện thí dụ đây, có thể thông dụng trong các tầng lớp quần chúng, ai cũng có thể hiểu một cách dễ dàng, vì chuyện rất vui, có kỹ thuật hấp dẫn, rất hữu ích cho mọi người, nên tôi không nệ tài hèn, đức bạc phiên dịch ra tiếng Việt để cống hiến đọc giả một tác phẩm của Phật Giáo có giá trịgiáo dục cho tăng đồ và cho cư sĩ.
Nếu có chỗ nào khuyết điểm, cúi mong quí Ngài từ bi chỉ giáo, chúng tôi xin muôn phần cảm tạ.
Thích nữ Như Huyền
Nguồn: quangduc.com
---o0o---
TỰA
Không may được thừa sự thọ pháp nhưng mộ đạo sẵn lòng, tôi hằng chuyên tâm xem kinh nghe giảng, thường lui tới tịnh đường. Thiện chí thuận duyên khiến một hôm tôi được thầy Thiện Hoà giới thiệu một bộ kinh có tác dụng phổ thông Phật pháp bằng phương pháp tỷ dụ, chính là kinh Bách Dụ.
Thầy Thiện Hoà ngỏ ý muốn kinh nầy được phiên dịch, vì tin tưởng chắc chắn là sẽ có ích lợi nhiều cho người tu học, dầu là cư sĩ hay người xuất gia, cũng như cho người còn xa lạ đối với Phật Giáo.
Riêng tôi, tôi trộm thấy kinh Bách Dụ đối với Phật Giáo có tính cách và công dụng cũng như sách Cổ Học Tinh Hoa của Ôn Như Nguyễn Van Ngọc, đối với Nho Giáo.
Kinh Bách Dụ gồm một trăm câu chuyện ngu ngôn ngố nghĩnh, có khôi hài, có bi thảm, khi cạn thấp, khi cao sâu, do Ðức Phật kể ra, đầy vẻ giáo lý và giáo pháp cho tăng đồ và hội chúng.
Ngoại trừ giá trị hiển nhiên về Phật Giáo, những chuyện ngu ngôn ấy còn có tác dụng giáo dục nói chung, có thể giúp cho người đọc, bất luận ở tôn giáo nào, thuộc cấp bực nào, với học lực nào, dễ bề tu trau dồi đức tánh, theo chánh bỏ tà, làm lành lánh dữ, thương vật, yêu đời.
Tôi chưa hết tiếc vì thiếu tài đức để phổ biến bộ kinh quí giá ấy, bỗng may gặp sư cô Như Huyền sẵn thiện chí thành tâm, gánh lấy công việc phiên dịch. Tôi lấy làm vui mừng, thấy sư cô gia tâm trì chí, phiên dịch từ cốt chuyện đến lời bàn một cách trung thành.
Vậy tôi dám mong quyển kinh Bách Dụ nầy đạt được mục đích giáo lý và luân lý của Ðức Phật khuyến dụ từ xưa.
Thuần Phong
Saigon, 24 tháng 12 năm 1957
---o0o---
Phần 01
1. Người ngu ăn muối
Thuở xưa có một người ngu đến nhà bạn thăm, chủ nhà mời ở lại dùng bữa cơm đạm bạc. Chàng chê canh lạt không ngon. Chủ nhà bèn thêm một chút muối, chàng ăn cảm thấy ngon lành.
Chàng tự nghĩ:
-Canh ngon là nhờ muối thêm vào, dùng ít còn vậy, nếu dùng nhiều chắc chắn ngon đặc biệt.
Thế rồi, chàng xin chủ nhà một chén muối bỏ trong miệng nuốt hết! Vì chất muối mặn kinh hồn, chàng cảm thấy gần như sắp chết, bèn vội vàng móc họng cho mửa muối ra.
*** Chuyện này tỉ dụ:
Phàm người tu hành phải tiết chế sự ăn uống cho vừa phải, biết đủ muốn vừa, thì đối với thân thể và sự tu hành đều có ích lợi. Nhưng có bọn ngoại đạo sai lạc tuyên truyền, uốn cong thành ngay quá mức, để xướng lên thuyết không cần ăn uống, nhận cho là phương pháp có thể đắc đạo. Do dậy có người đoạn thực bẩy ngày, mười lăm ngày, kết quả là ảnh hưởng đến thân thể đói khát mà chết, và đối với công hạnh không có một điểm lợi ích; đó chỉ là hành động sai lầm.
Người hành pháp như thế cùng người ăn muối kia đều là cử động ngu xuẩn đáng chê cười cả.
2. Ðể dành sữa
Thuở xưa có một người dự định tháng sau đãi khách, cần có số nhiều sữa bò, do đó phải dự trù trước đến lúc ấy mới khỏi thiếu hụt.
Người kia tự nghĩ:
-Mỗi ngày mình nặn sữa để dành, cần phải có cái thùng cây rất lớn; xét kỹ ra sữa để trong thùng cây lâu ngày đễ hư hoại, chi bằng để trong vú Bò, đến ngày đãi khách hãy nặn ra một thể, đã ít tốn công lại được sữa mới, chẳng phải đó là phương pháp tuyệt ư?
Thế rồi chàng dắt Bò mẹ nhốt riêng, bò nghé nhốt riêng chỗ khác, và không nặn sữa mỗi ngày.
Qua tháng sau đến ngày đãi khách, chàng dắt bò Mẹ ra nặn lấy sữa tươi đãi khách, nhưng dùng hết sức nặn mà một giọt cũng không có, làm cho khách dự tiệc không thể nín cười.
***Chuyện nầy tỉ dụ:
Người muốn làm hành bố thí mà đợi đến khi nhiều tiền mới làm việc cứu giúp kẻ khốn cùng. Nghĩ thế rất lầm. Chúng ta phải nên tranh thủ thời gian, kịp thời làm hạnh bố thí, chẳng vậy thì cùng với người ngu để dành sữa trong vú bò không khác.
3. Khoanh tay chịu đòn
Thuở xưa có một anh ngốc sói đầu; ngày đó có người thấy đầu anh không có tóc bèn dùng trái lê đánh lên, đầu anh bị đánh nhiều lần, máu ra lên láng.
Tuy bị đánh, anh ngốc vẫn đứng im lặng chịu đòn, không kháng cự, không trốn tránh.
Bây giờ có người thấy thế trong lòng bất nhẫn liền bảo anh rằng:
-Vì sao danh cứ đứng trơ ra mà chịu đánh? Nếu không đánh lại, thì nên tránh đi mới phải. Kìa xem, đầu anh đầy cả máu không sợ đau à?
Anh ngốc đáp rằng:
-Ôi! Người ngu nầy rất xấc láo, nó không hiểu gì cả. Vì thấy đầu ta không tóc, nó tưởng là viên đá xinh xắn mới tùy tiện dùng trái lê đánh lên, không biết đó là đầu ta. Nó đánh ta đến nổi máu ra lênh láng. Ông ơi! Ðối với hạng người vô trí thức ấy, ta chẳng biết tính làm sao được.
Người kia nghe rồi rất giận, liền mắng trách anh ngốc rằng:
-Anh thật là đáng thương, người ta đánh đến nổi đầu bị thương, máu ra dường ấy, mà vẫn đứng chân không lay động, như thế chẳng phải ngu si chứ là gì?
***Chuyện nầy tỉ dụ:
Có một số ít các vị Tỳ kheo, không thể chân thật giữ giới, tu định, học huệ, chỉ gõ ép oai nghi bên ngoài để mong được người cúng dường cung kính. Kết quả tự mình chịu khổ vô cùng.
Bậc tu hành thế này và người ngốc kia đều là hạng ngu si cả.
4. Giả chết dối Chồng
Thuở xưa có anh chàng cưới người vợ rất đẹp, nhưng tánh tình không được đứng đắn, chàng thương yêu vợ vô cùng; nhưng trái lại nàng chẳng yêu chàng, vì thế mà nàng có tình nhân khác, thường có ý muốn bỏ chồng để kết duyên với người nàng thích.
Thừa dịp chồng đi vắng, nàng tìm một bà già rồi kín đáo dặn rằng:
-Sau khi tôi đi khỏi nhà, xin bà tìm thay một cô gái khác để vào đây, chông tôi có trở về, bà cho chàng biết là tôi đã chết.
Bà già đã làm y như lời nàng dặn.
Khi trở về nhà, người chồng nghe thấy tin thật rất buồn rầu, đau đớn, kề bên thi hài khóc lóc rất lâu, rồi mới đem thi hài người con gái ấy hỏa táng, đem tro xương đựng trong cái đẩy, ngày đêm mang theo mình để kỷ niệm mảnh tình quá khứ.
Còn vợ chàng lúc ấy đã kết duyên cầm sắt với tình nhân.
Nhưng trải qua nhiều ngày, biết được tình nhân đã nhàm chán, phụ rẫy nàng, lòng nàng lại tưởng nhớ đến người chồng cũ, bèn vội vã trở về thưa với chàng rằng:
-Tôi là vợ chàng, nay đã trở về.
Người chồng bảo:
-Vợ tôi chết đã lâu! Cô là ai đến đây nói dối là vợ tôi để làm gì?
Mặc dù nàng biện bạch đôi ba phen, yêu cầu chàng thừa nhận, nhưng chàng quyết tin chắc vợ chàng đã chết, nên không nhận nàng là vợ.
***Chuyện nầy tỉ dụ:
Người đã bị thành kiến làm chủ rồi, thì rất khó cãi dối. Như bọn ngoại đạo nghe lời ngụy tà, tâm sanh mê hoặc, chấp trước cho là chân thật, vĩnh viển không thể hoàn cải hồi tâm, dù nghe giáo pháp chân chánh cũng không chịu tin tưởng thọ trì.
5. Khát không uống nước
Thuở xưa có một người đi đường rất khát nước, muốn tìm nước uống để giải khát. Xem thấy sương mù tận đằng xa, y tưởng là nước. Sau lại kiếm đông ,tìm tây, gặp được giòng sông nước trong leo lẻo, chảy thao thao không ngừng, anh chỉ đứng xem không chịu uống.
Cón gười thấy thế lấy làm quái lạ, hỏi rằng:
-Anh vì khát đi tìm nước để uống, hiện tại tìm được nước rồi, tại sao không uống?
Anh trả lời phi thường quái lạ:
-Nước nhiều như thế này, anh uống hết được không? Tự xét thấy, uống hết được tôi mới uống. Ðã biết uống không sao hết được, nên tôi không uống, có thế thôi.
Ai nấy nghe xong đều chê cười anh.
***Chuyện nầy tỉ dụ:
Có một ít người lý luận bướng bỉnh, chấp chặt cho kiến giải của mình, không gần được chân lý, cho là giới luật của Phật dạy rất rộng lớn, nghiêm ngặt một thời không thể toàn bộ thọ trì, bèn bỏ không thọ. Do đấy, họ cứ y nhiên trôi lăn trong vòng sanh tử chịu khổ vô cùng,trọn đời không có hy vọng đắc đạo. Hành động như vậy thật đáng chê cười mà cũng đáng thương xót.
6. Giết con thành gánh
Thuở xưa, có người nuôi bảy đứa con, trong số ấy có một đứa chết, anh để thi hài trong nhà rồi tự mình và cả gia đình bỏ nhà đi nơi khác.
Người láng giềng thấy thế hỏi rằng:
-Sao anh không đem đứa con đã chết của anh ra ngoài mai táng, lại bỏ nhà đem nhau đi ra ngoài? Hành vi như thế rất là dại dột.
Anh nghe xong, trả lời:
-Người chết phải đem ra ngoài mai táng, đúng hay sai chẳng cần, vậy có thể bảo cho tôi biết phải làm cách nào không?
Than ôi! Chỉ có cách là giết thêm một đứa nữa, mới có thể thành gánh, gánh đi chôn.
Kết quả anh giết một đứa con nữa để cùng đứa con đã chết, rồi chất thành một gánh, gánh lên chôn trên núi cao.
***Chuyện nầy tỉ dụ:
Tỳ kheo phạm một điều giới luật, không chịu sám hối, ăn năn, trở lại muốn tìm cách che giấu sự thật, làm bộ như người trí giới thành tịnh tranh nghiêm.
Người khác thấy thế, vạch bày chỉ trích:
-Người xuất gia giữ giới phải như giữ gìn ngọc minh châu, tại sao đã tá iphạm mà không chịu sám hối?
-Tỳ kheo ấy cứ ngang nhiên làm nhiều việc ác, phá giới để rồi sám hối một lúc cho tiện luôn. Tỳ kheo phá giới như thế cùng với người giết con thành gánh như kia đều là hạng ngu xuẩn vô trí cả.
7. Nhận người làm Anh
Thuở xưa, có người nhà rất giàu, cử chỉ đứng đắn lại thông minh, vì thế kẻ xa người gần đều thán phục, ái mộ. Bấy giờ có một người đến nhận làm anh mình, thường thuờng qua lại thân thích phi thường. Chàng này nhận người nhà giàu làm anh để chi thể? Mục đích chỉ vì muốn lợi dụng tiền bạc.
Sau đó, người nhà giàu kia sa sút khốn cùng, vỡ nợ, chàng ta trở mặt lãnh đạm và nói thẳng với người nhà giàu kia rằng:
-Ngươi không phải là anh ta.
***Chuyện nầy tỉ dụ:
Có bọn ngoại đạo lợi dụng và trộm cắp một bộ phận ngụ ngôn, phương pháp và nghi thức của Phật pháp, đem làm giáo pháp cũa bọn họ thường dùng. Nhưng hoàn toàn không có thật tâm tin tưởng, phụng trì, chỉ muốn ngăn che âm mưu tội ác của bọn họ, tuy thế giáo pháp của Phật không bao giờ bị bọn lừa đảo, lợi dụng.
8. Trộm áo nhà Vua
Thuở xưa, có người nhà quê, lẻn vào kho áo của Vua lấy trộm một bộ y phục, rồi lén chạy đến một phương xa.
Sau khi vụ mất trộm bị phát giác, nhà Vua bèn phái nhiều binh lính đến các nơi tra tìm, cuối cùng bắt được tên ăn trộm đưa về tòa án. Khi bị thẩm vấn, y không thừa nhận y phục này là đã lấy trộm của Vua, còn nói là di sản của tổ phụ lưu truyền lại. Vua mới bảo y lấy y phục ấy mặc thử.
Y không biết cách mặc, đem món đang mặc trên cánh tay mà mặc dưới chân, đem món đang mặc ngang lưng bụng mà mặc lên trên đầu.
Vua thấy thế phán rằng:
-Ngươi mặc lộn như vậy, chứng tỏ y phục đấy chẳng phải của tổ phụ ngươi lưu truyền. Huống nữa y phục nầy là của Vua và các quan mặc, tổ phụ ngươi làm gì có thứ này?
Tên ăn trộm cứng họng, không thể trả lời được, đành phải cúi đầu thừa nhận.
***Chuyện nầy tỉ dụ:
Ngoại đạo ăn trộm giáo nghĩa của Phật pháp làm của mình; nhưng vì không hiểu rõ chánh nghĩa Phật pháp; ăn trộm rồi để đó chứ không dùng được chuyện gì, chỉ được cái điên đảo tạp nhạp không thứ tự, lớp lang. Kết quả không khỏi bộc lộ bản chất của bọn họ.
9. Kẻ ngốc khen Cha
Thuở xưa có một người hay khen ngợi đức hạnh của Cha mình trước mặt nhiều người khác: Nào là cha anh lòng rất nhân từ, không bao giờ làm tổn hại ai cả, nào là Cha anh không bao giờ cướp giựt, lừa gạt tài vật của ai, nào là đối đãi với mọi người rất công bình chánh trực, không bao giờ nói dối mà lại hay giúp đỡ người trong khi nguy khốn v.v...
Lúc ấy có một người ngu thấy thế tự nghĩ:
"Mình cũng nên khen Cha mình một phen".
Nghĩ xong, anh bèn nói:
-Ðức hạnh của Cha tôi còn hơn đức hạnh phụ thân ông!
Người chung quanh bèn hỏi:
-Ðức hạnh ông thân anh như thế nào?
Người ngu liền đáp:
- Cha tôi từ nhỏ tuyệt đường dâm dục, chẳng hề biết gì về việc ấy.
Ainấy nghe cũng đều bật cười mà nói: Nếu quả thật cha anh từ nhỏ đoạn dục thì làm sao sanh được anh?
Nghe hỏi anh nọ đừ người ra chẳng biết phải trả lời làm sao.
***Chuyện nầy tỉ dụ:
Khen chỗ tốt của người cần phải phù hợp với thực tế. Nếu có bịa lời khen giả dối, chẳng những không hiệu quả gì, mà lại làm cho người khinh bỉ. Do đó trong năm giới của Phật Giáo cấm vọng ngữ là một.
10. Phú ông cất Lầu
Thuở xưa có một người nhà giàu rất ngu si, không biết việc gì cả. Một hôm chàng đi đến nhà một phú ông khác, đó là một nhà lầu ba tầng, xinh đẹp không đâu bằng, lòng chàng rất ham thích và tự nghĩ:
-Tiền của ta ít hơn người nầy, nhưng lẽ nào không cất được 1 trong 3 tầng ấy sao?
Ðoạn chàng về nhà liền cho mời một nhà kiến trúc đến hỏi rằng:
-Ông có thể cất lầu ba tầng không?
Nhà kiến trúc đáp:
- Ðược, tôi đã làm nhiều nơi rồi.
Chàng nói:
-Tốt lắm, ông nên làm ngay cho tôi một tòa lầu ba tầng, giống như của bạn tôi.
Nhà kiến trúc đem công nhân khởi sự ban đất, đắp nền, xây đá, lên tường.
Cách ít hôm, anh chàng nhà giàu đến xem xét, không thấy tầng lầu thứ ba, bèn hỏi nhà kiến trúc:
-Hiện tại ông đang làm gì đó?
Nhà kiến trúc trả lời:
-Tôi làm nhà lầu ba tầng cho ông đây.
Chàng lại hỏi:
-Tại sao cất tầng lầu ba mà lo xây tầng dưới, không chịu cất nơi tầng trên cho tôi?
Nhà kiến trúc trả lời:
-Phải cất từ tầng lên, không cất hai tầng dưới làm sao có thể cất được tầng thứ ba?
Không suy nghĩ kỹ, lập tức chàng ngăn răng:
- Không, không, tôi không cần làm hai tầng dưới, tôi chỉ muốn làm nơi tầng thứ ba thôi, ông nên làm cho tôi một tầng chót trên cho mau chóng.
Nhà kiến trúc nghe xong cười to, đôi ba phen giảng rõ cho chàng nghe, nhưng chàng quá cố chấp, kiên quyết yêu cầu nhà kiến trúc chỉ làm tầng thứ ba.
Nhà kiến trúc không có cách gì làm cho chàng hiểu rõ được, đành phải đình công việc cất nhà.
***Chuyện này tỉ dụ:
Ðệ tử của Phật không chịu cung kính thừa sự tam bảo, thiết thật tu: "giới, định, huệ"
Nền tảng tam học khởi tu, chỉ giải đãi, biếng nhác, tưởng lầm là không cần phải trải qua tam quả: Sơ quả Tu Ðà Hoàn, nhị quả Tu Ðà Hàm, tam quả A Na Hàm, mà muốn lập tức chứng quả thứ tư là quả A La Hán, đệ tử ấy cùng với phủ ông muốn cất tầng thừ ba đều là hạng ngu si không tướng!
11. Bà La Môn giết con
Thuở xưa, có một phái ngoại đạo kêu là Bà La Môn, trong bọn họ có một người tự xưng là có thể biết được quá khứ vị lai, đối với các học vấn điều nói trôi chảy không sợ sệt. Chàng muốn phổ trương bản lãnh của mình, bèn đi đến địa phương khác, trước mặt mọi người ôm con khóc lóc thảm thiết.
Có người hỏi:
-Tại sao anh khóc nhiều thế?
Chàng trả lời:
-Con tôi trong bảy ngày nữa sẽ chết, vì thế nên tôi rất đau buồn.
Mọi người khuyên chàng rằng:
-Hiện nay con anh khỏe mạnh như thế, trong bảy ngày nữa làm sao chết được? Có lẽ anh tính lầm, hà chăng phải là sự buồn khổ vô ích sao?
Chàng trả lời:
-Tôi tính rất chính xác, đối với mặt trời, mặt trăng, vũ trụ, vạn vật, từ xưa nay tôi không tính lầm bao giờ.
Ðến hạn bảy ngày đứa con của chàng không chết, nhưng vì chàng muốn bảo tồn danh dự, bèn giết đức con để chứng minh cho điều dự đoán không lầm, khiến cho mọi người tin phục, mong cầu danh tiếng lợi dưỡng cho mình.
***Chuyện này tỉ dụ:
Ngoại đạo tự xưng đắc đạo, xong không có thật đức tu hành, vì muốn cho mọi người tin phục, mà không tiếc xử dụng những thủ đoạn độc, giả dối, hủ ngụy, dối thế, trộm danh, cũng như vị Bà La Môn giết con để dối đời như trên không khác.
12. Quạt nước đuờng
Thuở xưa, có người chuyên môn nấu đường cát, đang lúc nấu đường tại nhà, bỗng có người nhà giàu đến chơi. Muốn xu phụng người ấy, anh bèn mời người nhà giàu uống một chén nước chè.
Anh bỏ một ít đường và rót thêm chút nước vào nồi bắc lên lò nấu.
Chụm lửa rất nhiều nên chẳng bao lâu, nước đường sôi lên sùng sục.
Anh sợ nước đường nóng, rồi người nhà giàu phải chờ lâu mới uống được, liền tính làm nguội bớt nước, bèn nỗ lực quạt nước đường trong nồi, xong anh lính quýnh quên nhắc nồi ra khỏi lửa, vì thế tuy quạt rất lâu mà đường vẫn sôi mãi. Anh nọ lúc quạt mau, khiến mồ hôi chảy dầm dề trên trán.
Mọi người chung quanh thấy thế, đều chê cười anh ta và bảo rằng:
-Anh làm thế chỉ phí công vô ích, không tắt lửa dưới nồi mà chỉ quạt nước trong nồi làm sao nước nguội được?
***Chuyện này tỉ dụ:
Nếu chúng ta không từ lửa dữ, tham, sân, si, phiền não, căn bổn mà diệt trừ, thì không thể nào đạt đến chỗ giải thoát thanh tịnh.
Mặc dù chúng ta đem hết sức bình sanh tu theo khổ hạnh vô ích, cũng chỉ luống nhọc vô công, không có sự bổ ích thực tế, tương lai y nhiên trôi lăn trong vòng sanh tử chịu khổ vô cùng.
13. Sự thật chứng minh
Có một nhóm người ngồi trong nhà bình luận phạm hạnh của một người khác.Trong nhóm ấy, có người nói rằng:
-Người đó cái gì cũng hay cả, chỉ có hai điều không tốt:
Ðiều thứ nhất là hay nổi sân, điều thứ hai là chạm việc hay lỗ mãng.
Ðang lúc y nói thế, bất ngờ người kia đi ngang qua cửa nghe lọt vào tai ,lập tức nổi giận đùng đùng, nhẩy bổ vào nhà vừa đánh y vừa nói:
-Ta nổi sân hồi nào, ta lỗ mãng với ai đâu?
Bây giờ mọi người đều nói:
-Cử động của người hiện tại chẳng đủ chứng minh cho sự sân hận và lỗ mãng của người sao?
***Chuyện này tỉ dụ:
Có một hạng người có lỗi mà không tự nhận, người khác đưa ý kiến giải bày, chẳng những không hết lòng tiếp nhận, trở lại xấu hổ nổi sân, tìm cách báo phục, làm thế không chỉ trở ngại cho sự tiến bộ của tự mình, mà lại làm bộc lộ và phát triển tội ác xưa nay, chịu hậu quả bất lương nữa.
14. Giết kẻ dẫn đường
Thuở xưa, có một đoàn thương gia dự định đến phương xa để tìm kế sanh sống.
Ðường đi phải trải qua một đồng rộng, cả đoàn đều không rành đường, mới bàn tính với nhau mời một người đi theo chỉ lối; rồi họ cùng nhau khởi cuộc hành trình.
Ði được nữa đường, họ đến một cánh đồng bao la bát ngát, gặp một ngôi miếu thần.
Theo tập quán nơi đó, đoàn phải giết một người tế miếu mới đi qua khỏi được.
Ðoàn thương gia cùng nhau bàn luận riêng, ai cũng cho rằng:
Trong bọn chúng ta đều là bà con thân thích và đồng hương, chỉ có người dẫn đường là người ngoài, chi bằng giết người này để cúng tế.
Bàn tính xong xuôi, họ bèn đem người dẫn đường ra giết.
Cúng tế xong, họ lên đường, nhưng vì không có người dẫn lối, nên cả bọn lạc lõng, bơ vơ nơi cánh đồng bát ngát.
Sau cùng cả bọn họ đều bị chết ở giữa đường dài.
***Chuyện này tỉ dụ:
Muốn vào biển Phật pháp để lượm của báu, phải nên tu pháp lành làm vị tiên đạo. Có một ít người xưa nay điên đảo tu hành, không chịu khảo nghiệm sự thật, luôn luôn náo động không an, mạt sát hạnh lành, vong tưởng, mê chấp, mà muốn thủ lấy chân bảo pháp tài.
Kết quả chỉ hằng đọa nơi bến mê, biển khổ, trọn đời không có nẻo thoát ly.
15. Muốn con mau lớn
Thuở xưa, có một ông vua sanh được nàng Công chúa, vua yêu quí vô cùng, mong muốn nàng mau lớn, bèn mời vị lương y đến thương lượng:
-Người có thuốc gì để cho con gái Trẩm uống vào mau lớn chăng?
Lương y trả lời:
-Hạ thần nhứt định sẽ tìm được thuốc hay nhưng phải đến phương xa mới có. Hạ thần yêu cầu Bệ hạ một điều kiện là trong thời gian hạ thần đi tìm thuốc, Bệ hạ không được đến thăm công chúa. Chừng nào hạ thần đem thuốc về cho công chúa uống rồi, Bệ hạ hãy đến thăm.
Vua trả lời ưng thuận.
Vị lương y đi tìm thuốc phương xa kế đã 12 năm chẵn mới đem thuốc trở về.
Sau khi công chúa uống thuốc xong, lương y bèn đem công chúa yết kiến vua trong cung nội.
Vua thấy công chúa đã trưởng thành, lòng mừng khôn xiết, nói với lương y rằng:
-Người thật là vị lương y đại tài, không người bì kịp; công chúa nhờ uống thuốc của người mà chóng lớn đến thế!
Ðoạn vua bảo quan tả hữu ban thưởng cho lương y rất nhiều tài vật.
Người đương thời đều cười vua là người dại dột, không biết tính tuổi của con mình.
***Chuyện nầy tỉ dụ:
Người tu tập Phật pháp cần phải chân thật hành trì, tự hiểu hễ nước đến thì ao thành, giòng trong thì tràng hiện, công đức được vẹn toàn. Nếu không chịu hành trì đúng theo Phật pháp, không cố gắng chân thật dụng công, mà chỉ mong cầu cho mau có kết quả, thì thật là sai lầm.
Hạng người hành động như thế cùng ông Vua muốn Con mau lớn như kia đều là hạng ngu si đáng chê cười cả.
16. Tưới Mía bằng nước Mía
Thuở xưa có hai người đều làm nghề trồng Mía, họ thi đua với nhau, đưa ra đề nghị:
Ai trồng lên tốt thì được thưởng, còn ai trồng xấu thì phải phạt.
Bây giờ một trong hai người tự nghĩ rằng:
-Mía xưa nay vốn ngọt nếu ta dùng nước Mía tưới thêm lên, thì Mía chắc chắn là ngọt lắm.
Người kia nghĩ như vậy xong, bèn dùng rất nhiều Mía ép lấy nước, rồi đem nước ấy tưới lên Mía mới trồng.
Kết quả chẳng những hao tốn, mà lại bao nhiêu Mía mới trồng đều hư hoại hết.
***Chuyện nầy tỉ dụ:
Có một ít người không chịu noi theo đường chính để tu học Phật pháp, trở lại tư tưởng khác thường, lập dị, cầu kỳ, đui tu mù luyện, mà cho đó là phương pháp giản dị, "Khắc kỳ thủ chứng".
Kết quả chẳng những không đạt được mục đích đã dự kỳ, mà còn lãng phí tinh thần và thời gian nữa. chỉ luống nhọc vô công cũng như người dùng mía tưới mía không khác.
17. Vì nhỏ mất lớn
Thuở xưa có một người cho người khác mượn năm đồng, rất lâu mà không trả lại, chàng bèn đi đến nhà đòi.
Ðường đi trải qua một con sông rộng, chàng phải đi đò tốn ba đồng, đến nhà thời người kia đi vắng, khi trở về chàng lại phải tốn ba đồng nữa. Ði đò qua lại hết sáu đồng. Làm như thế chỉ luống nhọc công mà không đi đến đâu cả, số tổn thất bại nhiều hơn số tiền cho mượn.
***Chuyện này tỉ dụ:
Nếu vì tranh cầu chút lợi, không tiếc làm bại hoại thanh cao của mình. Kết quả thường khi không bù lại được sự tổn thất. Thậm chí, danh lợi đều mất không còn. Hiện tại mang tiếng xấu. Ðời sau mắc quả báo chẳng lành. Hành động như thế thật là ngu si.
18. Trên lầu mài Dao
Thuở xưa có một người phục dịch cho Vua rất khổ, trải qua một thời gian lâu, thân thể mỏi mệt vô cùng. Vua thấy thế thương hại bèn ban cho con lạc đà chết.
Sau khi chàng lãnh con lạc đà rồi, bèn đem về nhà lột da. Vì dao lụt cắt không đứt, chàng đi tìm một viên đá để mài dao, chàng tìm được một viên đá ở trên lầu. Chàng lên lầu mài dao xong, rồi xuống lầu lột da lạc đà. Cắt một lát dao lụt, chàng lại đi lên lầu mài lại, rồi trở xuống lầu lột da.
Vì lên xuống nhiều lần, thân thể mỏi mệt. Chàng bèn nghĩ ra một phương pháp, đem con lạc đà để trên lầu cho tiện, một bên thì mài dao, một bên thì cắt. Chàng tự cho làm thế là rất thông minh. Thật ra ai cũng cười chê chàng người ngu xuẩn.
***Chuyện nầy tỉ dụ:
Có một người thường thường hủy phá giới cấm, rồi đem rất nhiều tiền của để tu phước bổ thí, mong đặng sanh thiên. Giống như người mài dao kia, cho dụng công rất nhiều mà chỗ đặng rất ít.
19. Ghi dấu trên Thuyền
Thuở xưa có một người vượt Thuyền qua bể, sơ ý đánh rơi cái chén bạc trong nước sâu, tức khắc chàng ghi trên be Thuyền làm dấu. Ðoạn rồi chèo Thuyền đi, trong tâm chàng tự nghĩ:
Mình đã ghi kỹ chỗ cái Chén bạc rơi trong nước, sau nầy có thể căn cứ nơi lần ghi ấy mà tìm.
Hai tháng sau, ngày nọ chàng đến nước Sư tử là một địa phương rất xa, thấy có một giòng sông, chàng sực nhớ dấu đã ghi trên thuyền, bèn lặn xuống nước tìm cái chén bạc.
Có người thấy thế hỏi rằng:
-Anh lặn vào trong nước để tìm cái gì?
Chàng trả lời:
-Tôi muốn tìm cái chén bạc đã đánh rơi.
Người kia lại hỏi:
-Chén của anh rơi chỗ nào?
Chàng trả lời:
-Tôi đánh rơi khi tôi mới vào biển cách đây hai tháng về trước.
Lúc ấy tôi có ghi, trên be thuyền làm dấu chắc chắn. Ngày nay tôi cứ xem chỗ ghi trên be thuyền mà xuống nước tìm chén.
Mọi người nghe xong, ha hả cưới lớn và nói rằng:
-Nước tuy giống mà địa phương xa cách ngàn trùng, làm sao mất một nơi rồi lặn một nơi khác tìm đặng?
***Chuyện này tỉ dụ:
Ngoại đạo không tu chánh hạnh, ở trong pháp làng tương trợ nhau, luống tu theo lối khổ hạnh vô ích. Bọn họ đâu biết sai một ly mất ngàn dậm. Chúng ta cần phải sáng suốt y cứ theo nguyên tắc mà tu học cho đúng chánh pháp, đó là điều trọng yếu của chúng ta.
20. Trả Thịt
Ngày xưa có một ông vua nghe đồn có người bình phẩm mình là rất bạo ngược, không hiểu chánh trị là gì, vua tức lắm, tức khắc hạ lệnh bắt cho được con người phạm thượng kia. Những mật thám điều tra không biết là ai cả. Sau khi nghe lời vị hầu cán, vua bắt một người dân lương thiện ra hạch tội, rồi lên án lóc một trăm lượng thịt sau xương sống của y.
Chẳng bao lâu có người biện hộ rằng:
Người lương dân ấy không bao giờ dám chê bai, mạt sát nhà Vua.
Bây giờ Vua quá hối hận, thấy rằng không nên kết tội oan cho người hiền, phải mau đền trả tổn thất lại. Vua bèn hạ lệnh dùng một ngàn lượng thịt đắp trả lại nơi xương sống của người hiền kia.
Người kia tuy đã được vua trả thịt, nhưng vẫn vô cùng đau đớn, khóc than rên rỉ suốt đêm. Vua nghe thế, không chịu suy xét cho kỹ, bèn đến hỏi rằng:
-Tại sao ngươi vẫn còn khóc lóc? Ta lấy của ngươi chỉ có một trăm lượng mà hiện nay ta trả lại một ngàn lượng không đủ sao?
Người lương dân không còn sức lực trả lời lại, kẻ chung quanh thấy thế nói rằng:
-Trời ơi! Tâu đại Vương, giả sử có ai chặt đầu Ðại Vương rồi sau đền lại cho Ðại Vương một ngàn cái, vậy đầy Ðại Vương có thể dính lại được không?
Vua nghe thế rồi lặng thinh không còn đường đáp lại.
***Chuyện nầy tỉ dụ:
Chúng ta làm việc chi cần phải có tâm kiên để cẩn thận; chứ không nên làm việc một cách quá hung bạo, lổ mãng. Khi lầm lỡ rồi, thì không sao bổ cứu lại được. |
